Over Mutual Aid
"Mutual aid is de radicale daad van voor elkaar zorgen terwijl je werkt aan het veranderen van de wereld."
Dean Spade (2020) in Mutual Aid: Building Solidarity During This Crisis (and the Next)
Mutual aid (wederzijdse hulp) is een term die gepopulariseerd werd door de Russische anarchist Peter Kropotkin, met name via zijn bekende essaybundel uit 1902 getiteld "Mutual Aid: A Factor of Evolution". Hij schreef het als reactie op sociaal darwinisten die zich fixeerden op het belang van "de strijd om het bestaan" of "overleving van de sterkste", oftewel de concurrentie om hulpbronnen tussen individuen, als een evolutionaire kracht, hoewel Darwin zelf erkende dat dit een misleidende oversimplificatie was. Sociaal darwinisten dachten dat het doel van het leven is om agressief te concurreren om hulpbronnen en om partners voor de voortplanting, en dat degenen die succesvol zijn in het hamsteren van hulpbronnen hogere stadia van de menselijke evolutie vertegenwoordigen. Dit is een grove misvatting van de evolutietheorie, maar het is een veelgebruikte rechtvaardiging voor gewelddadige hebzucht ten koste van anderen. Door een uitgebreide analyse van dierlijk en menselijk gedrag toonde Kropotkin aan dat solidariteit tussen individuen van een soort een enorm belangrijke factor is voor het verbeteren van de overlevingskansen en de kwaliteit van leven in het algemeen.
In onze huidige kapitalistische samenlevingen zijn we sterk geconditioneerd om individualistisch te zijn en verwachten we dat sociale voorzieningen centraal door de staat worden georganiseerd. Wanneer er echter rampen plaatsvinden en overheden niet snel en adequaat hulp bieden, nemen mensen snel zelf het heft in handen en creëren ze onmiddellijk logistieke netwerken om elkaar te helpen. Dan wordt het glashelder hoe instinctief het beoefenen van mutual aid eigenlijk is, en hoe we uit vorm zijn geraakt, maar het vrij gemakkelijk weer kunnen oppakken. Veelvoorkomende voorbeelden van mutual aid zijn dit soort gemeenschapsgestuurde crisisreacties, evenals gemeenschapstuinen, kinderopvangcollectieven, en gratis winkels. Mutual aid wordt over het algemeen door de staat ontmoedigd, omdat het diens macht ondermijnt en betekent dat de staat de controle over een situatie verliest. Zo wordt het duidelijk dat mutual aid ook een vorm van directe actie is - het beoefenen van solidariteit tussen mensen in plaats van te vertrouwen op door de overheid georganiseerde sociale voorzieningen. En op die manier werkt mutual aid ook aan het veranderen van de wereld, het verminderen van de afhankelijkheid van een autoritaire entiteit en het werken aan een meer egalitaire sociale organisatie door middel van solidariteit.
Het is cruciaal om mutual aid te onderscheiden van liefdadigheid. Het belangrijkste is dat liefdadigheid deel uitmaakt van het kapitalistische systeem en dit systeem versterkt, terwijl mutual aid het juist ondermijnt. Liefdadigheid is top-down, unidirectioneel, en vaak voorwaardelijk, terwijl mutual aid streeft naar gelijkwaardigheid, wederkerig, en participatie, gebaseerd op zelforganisatie en zelfbestuur. Er zijn online nogal wat discussies over het feit dat de term mutual aid verwaterd is en te gemakkelijk wordt toegepast op mensen die goederen en diensten leveren aan andere mensen in nood, praktijken die als unidirectioneel worden beschouwd en die de structuren waardoor de nood veroorzaakt is, niet uitdagen. Hoewel het belangrijk is om het ondersteunen van machtsstructuren te vermijden wanneer je ze juist wilt uitdagen, wil ik waarschuwen om de term 'mutual' niet te letterlijk te nemen door aan te nemen dat het alleen mutual aid kan zijn als de ander iets van geleijke waarde kan teruggeven. Dit is in strijd met het onvoorwaardelijke karakter van mutual aid, die weigert de score bij te houden en erkent dat elkaar hulp bieden op veel verschillende manieren kan plaatsvinden, maar dat deze vormen niet altijd herkend of gekwantificeerd kunnen worden.
Ik denk dat er eigenlijk een eenvoudige manier is om te bepalen of iets mutual aid is, en wel via dit bekende citaat:
"Als je hier bent gekomen om mij te helpen, verspil je je tijd. Maar als je bent gekomen omdat jouw bevrijding verbonden is met de mijne, laten we dan samenwerken."
Aboriginal activistengroep, Queensland, jaren 70.
Mutual aid in activistische gemeenschappen
Voorbeelden van mutual aid richten zich vaak op lokale gemeenschappen, maar dat hoeft niet zo te zijn. Mutual aid kan ook plaatsvinden binnen gemeenschappen waar de leden fysiek verspreid zijn, maar verbonden door een gedeelde identiteit, ervaringen, en/of waarden. Een voorbeeld hiervan is een online forum voor mensen die aan een bepaalde ziekte lijden, waar ze kennis en ervaringen delen over medische, psychologische, en sociale aspecten.
Voor Fist & Fern zal ik nationale en internationale netwerken van activisten die strijden voor een duurzame en rechtvaardige wereld, als gemeenschap beschouwen. In deze gemeenschap helpen we elkaar op verschillende manieren: door informatie, vaardigheden, en ervaringen te delen; door elkaars acties op sociale media te ondersteunen; door verschillende sleutelrollen op ons te nemen tijdens acties die gericht zijn op de bescherming van de deelnemers; door arrestanten en juridische ondersteuning te bieden aan activisten die gearresteerd en/of voor de rechter gebracht zijn; en door financiële steun te bieden aan activisten in nood.
Zoals ik al zei op de pagina Waarom Verzet , beschouwen veel mensen activisme als iets negatiefs: activisten worden gezien als strijders tegen iets in plaats van voor iets, en activisten worden gezien als luidruchtig en verstorend. Deze mensen hebben echter over het algemeen geen idee wat er achter de schermen in activistische gemeenschappen gebeurt. Er zijn niet alleen talloze bijeenkomsten om strategieën te bedenken, te trainen, en/of te socializen, er zijn ook structuren, waarden, en gedeelde praktijken die de manier waarop we samenwerken bepalen. Activisme is niet alleen verstorend verzet, het omvat gemeenschapsopbouw en het zoveel mogelijk in de praktijk brengen van wat we prediken.
Hoewel ik persoonlijk op verschillende manieren betrokken ben bij de activistische gemeenschap, streef ik er via Fist & Fern vooral naar om financiële steun te bieden aan activistische doelen die mutual aid bieden. Laten we eens kijken naar een aantal van deze doelen op Steun het Verzet.
